Opoczno wielowiekowa miejscowość powstała w okresie
wczesnego średniowiecza. Po raz pierwszy w źródłach wymieniana jest w
przywileju księcia Leszka Czarnego dla kolegiaty sandomierskiej pochodzącym z
1284 roku. Rozkwit Opoczna nastąpił za czasów panowania Kazimierza Wielkiego
w XIV w. Monarcha ten nadał Opocznu prawa miejskie. Miasto zyskało mury
obronne, zamek, kościół, zbrojownię i dwór wójtowski. W latach 1364-1368
Opoczno stało się ośrodkiem powiatu a w XVI w. ośrodkiem dekanatu kościelnego.
W XIV-XVI w. miasto przeżywało rozkwit gospodarczy. Stało się istotnym ośrodkiem
wymiany handlowej. Rozwijały się różnorodne cechy rzemieślnicze. W XVI w.
zbudowano nawet wodociąg miejski. Załamanie gospodarcze, które dotknęło
Rzeczpospolitą w XVII w. nie ominęło również Opoczna. W 1655 r. miasto
zostało zniszczone, ustały w nim cotygodniowe, tradycyjne targi. Stosunki
handlowe uległy ożywieniu w II połowie XVIII w. Rozległy powiat opoczyński
stał się istotnym ośrodkiem przemysłowym ówczesnej Polski. W XIX w. Opoczyńskie
było aktywnym ośrodkiem walk powstańczych zwłaszcza w latach 1863-64. W
drugiej połowie XIX w. nastąpił wzrost gospodarczy miasta. W 1880 r.
uruchomiony został przez J. Dziewulskiego i braci Lange pierwszy na ziemiach
polskich zakład produkcji płytek. W 1885 r. uruchomiona została linia
kolejowa tzw. warszawsko - wiedeńska, przebiegająca przez Opoczno. W dalszych
latach miasto zyskało kilka innych zakładów przemysłowych min. cementownię,
hutę szkła, odlewnię, cegielnię, wytwórnię win, browar. W okresie międzywojennym
Opoczno było miastem o równowadze ludności polskiej i wyznawców judaizmu. W
okresie II wojny światowej ziemia opoczyńska stała się ośrodkiem walk
partyzanckich związanych m.in. z pierwszym oddziałem partyzanckim mjr Henryka
Dobrzańskiego oraz 25 Pułkiem Piechoty AK im. Ziemi Piotrkowsko-Opoczyńskiej.
POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE
Opoczno miasto powiatowe położone w pd-wsch. części woj. łódzkiego przy granicy z województwami: mazowieckim i świętokrzyskim. Pod względem fizycznogeograficznym jest to obszar Wzgórz Opoczyńskich. Wzgórza te stanowiąc pn.-zach. otoczkę G. Świętokrzyskich są strefą przejściową pomiędzy wyżynami Polski południowej i nizinami Polski północnej. Charakterystyczną cechą rzeźby i budowy obszaru jest współwys-tępowanie starych form rzeźby zbudowanych ze skał mezozoicznych, typowych dla wyżyn i form akumulacyjnych plejstoceńskich typowych dla niżu. Przykładem form starszych są np. ostańcowe formy wzgórzowe w Opocznie zbudowane z wapieni górnojurajskich. Natomiast pobliski pagórek we wsi Januszewice, przez kulminację którego prowadzi droga do Sulejowa, to przykład formy kemowej powstałej w wyniku deglacjacji arealnej lądolodu zlodowacenia środkowopolskiego. Obszar Wzgórz Opoczyńskich pokrywał lądolód podczas zlodowaceń krakowskiego i środkowopolskiego. Ze stadiałem Radomki zlodowacenia środkowopolskiego związane są zasadnicze rysy ukształtowania rzeźby terenu przemodelowane później w warunkach peryglacjalnych zlodowacenia bałtyckiego. W okolicach Opoczna występuje zjawisko tzw. krasu zakrytego, związane z występowaniem glin zwałowych na podłożu z wapieni jurajskich. Niemal zwarta pokrywa utworów czwartorzędowych okolic Opoczna uwarunkowała również powstanie słabourodzajnych gleb pseudobieli-cowych i bielicowych. Opoczno leży w dorzeczu Wisły. Przez miasto przepływa rzeka Drzewiczka, prawy dopływ Pilicy. W granicach miasta Drzewiczka przejmuje lewobrzeżny, największy swój dopływ Wąglankę. Klimat Ziemi Opoczyńskiej, zaliczany do subregionu środkowopolskiego, charakteryzuje się równowagą między wpływami oceanicznymi i kontynentalnymi. Średnie temperatury wahają się od -2,8° C w styczniu do 17,8° C w lipcu. Zima trwa ok. 86 dni, a lato średnio 93 dni w roku. Suma roczna opadów wynosi 580 mm. Już w początkach swego istnienia Opoczno leżało przy ważnych szlakach komunikacyjnych łączących Sandomierz z Sieradzem i Łęczycą oraz Toruniem. Obecnie przez miasto przebiega droga krajowa (nr 44) łącząca Radom z Łodzią, która krzyżuje się tutaj z drogami Rawa Maź. - Opoczno - Żarnów i Opoczno -Tomaszów Maź. - Łódź. Ponadto miasto przecinają dwie linie kolejowe: centralna magistrala łącząca Warszawę ze Śląskiem oraz linia Koluszki-Skarżysko-Kamienna.
HISTORIA HERBU
Herb to znak osobisto-rzeczowy o charakterze wojskowym. Był
znakiem wojskowym poszczególnych rycerzy i chorągwi, oznaczał rodzinną
przynależność. Umieszczany był na przedmiotach i oznaczał w ten sposób ich
właściciela. Herby powstały na Zachodzie w XII w., w Polsce na przełomie XII
i XIII w., a rozpowszechniły się w wieku XIV. Herb Odrowąż przywędrował do
Polski prawdopodobnie z Moraw. Nie wiadomo dokładnie kiedy ten herb pojawił się
w Polsce. Pierwsza wzmianka pochodzi z 966 r. Niektórzy przyjmują, iż dom
Odrowążów "stanął" w Polsce razem z Dąbrówką, żoną Mieszka I
i został założony przez Saula de Końskie. Legenda w powstaniu herbu mówi:
"Mąż jeden sławny w Morawie, w cudzej ziemi z poganami o sztukę strzelał
z łuku, potem z nimi za pasy chodził i dziwnych sztuk rycerskich z sobą próbowali.
On poganin widząc, że nań szczęścia z mocy nie miał, przed monarchą
krainy onej, znając łaskę pańską, dlatego że mu się z każdym
nieprzyjacielem fortunnie w potrzebach zdarzało, chcąc i nad onym górę
otrzymać, o szczudłki z nim przed cesarzem czynić chciał. On z gniewu,
uchwycił go za gębę, którą mu wąsem i nosem oderwawszy, na strzałę wetknął
i ukazał cesarzowi, który wzgardziwszy onym oszpeconym poganinem, dał temu na
wieczny upominek i nazwał do Odrzywąs, poźniej Odrowąż". W herbarzach
można znaleźć wzmianki o dwóch Odrowążach związanych z Opoczyńskiem:
Eustachiuszu ze Sprowy - staroście opoczyńskim z poł. XV w., żył jeszcze w
1475 r. Drudzy Odrowążowie byli dzierżawcami starostwa opoczyńskiego (Jana,
chorąży sandomierskich wspólnie z bratem Stanisławem dzierżawił starostwo
opoczyńskie w latach 1475-1515; Stanisław , brat poprzedniego, kasztelan żarnowski
dzierżawił starostwo opoczyńskie do roku 1543; Stanisław, syn Stanisława,
sekretarz królewski dzierżawił starostwo opoczyńskie w latach 1543-1555).
KALENDARIUM
1284 pierwsza źródłowa wzmianka o Opocznie. Leszek
Czarny przyznaje Opoczę kolegiacie sandomierskiej
I poł.XIVw. obwarowanie Opoczna murami obronnymi; wzniesienie zamku
obronnego; powstanie kościoła p.w.św. Bartłomieja
1344 Kazimierz Wielki ustanawia drogi handlowe na Ruś i Węgry przebiegające
między innymi przez Opoczno
1360 lokacja Opoczna na prawie średzkim
1365 król Kazimierz Wielki przenosi Opoczno na prawo magdeburskie i określa
uposażenie i obowiązki wójta oraz mieszczan opoczyńskich
1368 Sobek z Wyszkowic zostaje pierwszym starostą opoczyńskim
1405 powstaje szpital i kościół pw. św. Ducha
1462 Opoczno zostaje zniszczone przez pożar
1550 Zygmunt August zezwala na budowę drewnianych wodociągów
1551 starostą zostaje Stanisław ze Sprowy
1629 w Opocznie pracuje 55 rzemieślników zrzeszonych w różnych cechach
1646 starosta Zbigniew Oleśnicki osadził kilka rodzin żydowskich na 14
placach podmiejskich; budowa synagogi
1655 zniszczenie miasta przez wojska szwedzkie
1701 król August II potwierdza przywileje nadane wcześniej kilku cechom
opoczyńskim
1784 starostą zostaje Jan Małachowski, późniejszy poseł na Sejm
Czteroletni
1791 Stanisław Małachowski - marszałek Sejmu Wielkiego otrzymuje honorowe
obywatelstwo Opoczna
1828 Opoczno zamieszkuje 3363 osoby
1863-64 w Opocznie działa carska Komisja Wojenno Śledcza oraz więzienie
dla powstańców, które mieści się w "Domu Esterki"
1863-64 na terenie opoczyńskiego walczą oddziały powstańcze A. Jeziorańskiego,
L. Żychlińskiego, D. Czachowskiego, J. Rudowskiego
1878 miasto liczy 4974 mieszkańców
1880 powstaje fabryka ceramiczna z 18 piecami do wypalania płytek
1885 uruchomienie linii kolejowej Koluszki - Skarżysko Kam.
1891-1893 epidemia cholery
1898 powstaje cementownia (przekształcona w 1923 r. w Fabrykę Materiałów
Ogniotrwałych
1900 powstaje ochotnicza straż ogniowa
1901-03 powstaje odlewnia żeliwa "Kleinera".
1905 rozpoczęcie budowy cerkwi prawosławnej
1905 w Opocznie dochodzi do rozruchów.W mieście, w skutek protestów
robotniczych i strajków nastąpił chwilowy zastój w przemyśle i handlu.
1906 założenie w Opocznie Koła Polskiej Macierzy Szkolnej
1908 założenie Kasy Pożyczkowo - Oszczędnościowej
1910 Opoczno uzyskuje oświetlenia elektryczne
1910 W Opocznie istnieją 2-klasowe szkoły męska i żeńska
1912 budowa pałacyku obok fabryki przy ulicy Staromiejskiej
30.X.1914 do miasta wkraczają sotnie rosyjskie
15.V.1915 wykroczenie wojsk austriackich
1916 założenie Czytelni 3 Maja, która przekształciła się później w
miejską bibliotekę
I.1917 ukazała się pierwsza gazeta "To i owo".
VI.1917 pierwsza Rada Miejska w składzie 24 radnych
17.X.1917 odsłonięcie pomnika Tadeusza Kościuszki w 100-lecie śmierci
30.X.1918 miasto zostaje oswobodzone przez oddziały POW pod dowództwem
Stefana Janasa z rąk wojsk zaborczych
1918 powstaje preparanda nauczycielska
1919 burmistrzem zostaje Stefan Janas
1919 powstaje "Koło Polek", organizacja mająca na celu niesienie
pomocy żołnierzom polskim
2.VIII.1919 Opoczno zostaje włączone do województwa kieleckiego
1920 pierwszym starostą opoczyńskim po okresie zaborów zostaje Tadeusz
Giedroyć
1920 miasto zamieszkuje 4950 katolików, 4584 osoby wyznania mojżeszowego,
59 ewangelików,2 prawosławnych
1921 starostą opoczyńskim zostaje Zygmunt Kotłubaj
1921 w zabudowaniach dworskich należących do Hipolita Łęckiego powstaje
gręplarnia
1925 założenie cechów rzeźniczo - wędliniarskiego i młynarsko -
piekarniczego
1925 przyłączenie do miasta wsi Gorzałkowa
1928 z inicjatywy studentów z Opoczna powstaje pierwszy klub sportowy
"Opoczyńskie Towarzystwo Sportowe" propagujący piłkę nożną i
gimnastykę
19.III.1931 uroczyste odsłonięcie tablicy Józefa Piłsudskiego na ścianie
Domu Esterki
1933 powstanie Pomnika Nieznanego Żołnierza
1934-39 przebudowa kościoła świętego Bartłomieja
1.IV.1939 Opoczno zostaje włączone do wojewódzctwa łódzkiego
1939 Opoczno zamieszkuje ok. 9 000 mieszkańców
7.IX.1939 do miasta wkraczają oddziały niemieckie
XII.1939 Niemcy zakładają getto żydowskie w Opocznie
1939-1940 w restauracji Franciszka Wilka działa punkt kontaktowy hubalczyków
1940 powstaje Związek Walki Zbrojnej - Armia Krajowa
I.1943 likwidacja opoczyńskiego getta
1944 na terenie ziemi opoczyńskiej walczy 25 pp AK im. Ziemi Piotrkowsko
Opoczyńskiej
17.I.1945 do miasta wkraczają oddziały Armii Czerwonej
1.II.1945 powstaje Liceum Ogólnokształcące im. S. Żeromskiego
1945 organizuje się biblioteka publiczna
1949 powstaje Spółdzielnia Pracy Przemysłu Ludowego i Artystycznego
"Opocznianka"
1952 powstaje biblioteka pedagogiczna
1957 z połączenia amatorskich grup śpiewaków, kapel ludowych oraz zespołu
teatralnego powstaje zespół "Tramblanka"
1958-64 budowa szpitala przy ulicy Partyzantów, któremu nadano imię
Edmunda Faustyna Biernackiego
10-11.IX.1960 uroczyste obchody 700-lecia lokacji i 600-lecia nadania praw
miejskich
7-14.VI.1964 pierwsze Dni Folkloru Opoczyńskiego
1973 uruchomiono Zakłady Przemysłu Wełnianego
1.I.1976 Ministerstwo Kultury i Sztuki powołało do życia Muzeum
Regionalne
22.IX.1979 zostaje otwarty Miejski Dom Kultury
19.X.1980 odsłonięcie pomnika Włodzimierza Perzyńskiego
10.IX.1995 na cmentarzu przy ulicy Moniuszki powstaje symboliczny Grób Katyński
1997 najbardziej prestiżowe wyróżnienie dla twórców ludowych nagroda
im. O. Kolberga została przyznana Antoniemu Baranowi z Opoczna
1.I.1999 Opoczno wraz z ośmioma gminami tworzy powiat, którego zostaje
stolicą
V.2000 delegacja z Opoczna wybrała się do Watykanu, aby wręczyć Janowi
Pawłowi II honorowe obywatelstwo miasta Opoczna
|